Savjeti farmaceuta i članci

Kod ovog oboljenja upotreba lijekova bez eliminacije hrane, koja dovodi do ovog oboljenja nije sama po sebi dovoljna. Ukoliko ishrana nije adekvatna, kristali mokraćne kiseline se talože u bubrezima i mogu dovesti do pojave kamena, upale bubrega, što sve zajedno može da dovede do veoma ozbiljnih ishoda kada je u pitanju ova bolest. Redukcija tjelesne težine je jedan od ključnih faktora ozdravljenja, ali važno je kontrolisati sam proces mršavljenja max 1kg nedeljno.

Šta je GIHT?

GIHT je metabolitičko oboljenje izazvano poremećajem metabolizma purina. To dovodi do povećane koncentracije mokraćne kiseline u krvi i taloženja njenih soli u zglobovima i mekim tkivima, sa posledicnom inflamacijom i narušavanjem funkcije zahvaćenih organa. Kristali mokraćne kiseline talože se u zglobovima, koži, usnim školjkama, tetivama i bubrezima gdje formiraju tzv tofuse. Visoka koncentracija mokraćne kiseline, i niska temperature perifernih dijelova tijela dovodi do kristalizacije. Slobodni uratni kristali aktiviraju medijatore inflamacije, sto se manifestuje akutnim napadom praćenim bolom i otokom. Vremenom proces inflamacije dovodi do ostećenja hrskavice i kosti, ostavljajući trajne morfološke promjene na mekom i na koštanom tkivu. Uzrok povećanog nivoa mokraćne kiseline može biti neadekvatna ishrana, alkohol, gojaznost, hipertenzija, primjena lijekova kao npr diuretika, srčana oboljenja, dijabetes i psorijaza.

Razlikujemo akutni i hronični napad. Akutni napad javlja se kao prva manifestacija ove bolesti, počinje naglo najčesće noću i praćen je jakim bolom u zglobu, a najčesće se radi o palcu noge. Zglob je otečen, zategnut, purpurno crvene boje. Najizraženije tegobe su u prva 24 sata, a  zatim postepeno prolaze u naredna 3 do 10 dana.

Posle višegodisnje bolesti nastaje hronični tofusni arthritis sa morfološkim promjenama na sinoviji, hrskavici kostima i uz pojavu tofusa. Tofusi nastaju kao posledica vidljivog taloženja urata. Oni su različite veličine i često su tvrdi kao kamen, ali ponekad su bijele ili blijdo-zućkacte boje. Hronični oblik bolesti praćen je stalnim tegobama u vidu bola i otoka zglobova, deformacijama i ostećenom funkcijom zglobova, komplikacijama na bubrezima…

Liječenje GIHTA

U terapiji akutnog napada najčesće se koriste NSAIL (indometacin, naproksen i ibuprofen) kolhicin, i kortikosteroidi. Kolhicin je dugo bio lijek izbora u liječenju akutnog napada , ali je danas potisnut iz upoterbe upotrebom NSAIL-a,  prvenstveno  zbog njegovih neželjinih dejstava. Teži oblik bolesti podrazumjeva primjenu kortikosteroida (pilule ili injekcije). Ukoliko se utvrdi povisen nivo ureične kiseline, ljekar moze da uvede u terapiji alopurinol koji smanjuje broj epizoda gihta.

Smanjenje tjelesne težine obavezno:

Smanjenje tjelesne mase, unosa alkohola i dobra hidratacija su mejere koje doprinose poboljšanju stanja. Pošto su prejedanje i gojaznost jedan od faktora rizika za nastanak GIHT-a, korekcija telesne tezine je jedan od prvih koraka lijecenju ovog oboljenja. Nije preporučljivo sam birati dijetu, jer nekada one vam mogu više odmoći nego pomoći. Posebno su zabranjene proteinske dijete, jer su upravo zivotinjske namirnice te koje predstavljaju najbolje izvore proteina, jer su proteini najveći izvori purina, a samim tim su i najveći krivci za nastanak GIHT-a. Sa druge strane PH ishrana može mnogo da vam pomogne, kao i uvođenje što više biljne hrane-voće, povrće, sjemenke koštunjavih plodova, integralane žitarice i pravilno kombinovanje namirnica koje ce vam značajno pomoci u korekciji telesne težine.

Hrana koja se ne preporučuje:

Važno je izbaciti iz ishrane namirnice  koje su izuzetno bogate purinima, a to su crveno meso, iznutrice , morski plodovi, sardine, skusa sve mesne prerađevine (viršle, paštete...) Purina ima i u nekim biljnim namirnicama (mahunarke, pečurike…), ali su one mnogo manje problematične, od pomenutih životinjskih. Generalno, vegetarijanci veoma rijetko oboljijevaju od gihta. Od izuzetnog je značaja da se tokom akutnih napada potpuno isključuju sve namirnice koje sadrže veće kolicine purina, pa čak i mesne supe. Oboljeli od gihta trebalo bi da izbjegavaju i upotrebu kvasca. Ne bi trebalo jesti slane grickalice, vjestačke sosove i slatkiše.

Šta jesti:

Integralni hljeb bez kvasca. Od žitarica može se jesti proso, ovas, ječam, ali i druge vrste vrste žita, s tim da nešto više purina imaju raž i pšenica. Predlaže se upitreba voća i povrća. Jaja su dozvoljena, ali samo dva komada nedeljno, i to kuvana. Dozvoljeni su jogurt, kiselo mlijeko i kefir. Maslinovo ulje i druga hladno cijedjena biljna ulja.

Kada je u pitanju GIHT najvažnije je uticati na sprečavanje progresije bolesti. Najviše na šta sami možemo da utičemo je na ishranu. Jedite povrće i voće. Pijte cijeđene sokove. Kod Gihta se posebno preporučuju trešnje, borovnice i drugo crveno bobičasto voće, ananas i avokado. Meso se može uvesti nakon akutnog napada, ali ne bi trebalo pretjerivati. Neka to bude dva puta nedeljno i to najčesće  možete spremiti ribu na neki zdrav način. 

Tekst pripremila mr ph Marija Rončević